De 3 manieren waarop stellen onbewust hun relatie saboteren

Onbewuste patronen saboteren relaties

Je denkt dat jullie relatieproblemen door je partner komen, maar wat als jullie samen de relatie saboteren?

De meeste stellen beseffen niet dat ze hun eigen relatie saboteren door onbewuste patronen die ze zelf in stand houden.

Elke week zie ik nieuwe stellen in mijn praktijk die ervan overtuigd zijn dat hun partner de boosdoener is. Ze wijzen naar elkaars gedrag, naar de ruzies, naar de teleurstellingen. Maar wat ze niet zien, is hoe ze samen een destructieve dans uitvoeren waarin beiden een rol spelen.

Dit artikel onthult de drie grootste factoren waardoor stellen onbewust hun eigen relatie saboteren. Het zijn patronen die zo diep geworteld zijn dat partners ze niet eens herkennen. Patronen die rode vlaggen in de relatie veroorzaken en kunnen leiden tot een giftige of zelfs toxische relatie.

“We kunnen onze problemen niet oplossen met hetzelfde denken waarmee we ze hebben gecreëerd.” – Albert Einstein

De drie saboteurs van jullie relatie

Je relatie saboteren gebeurt niet bewust. Het zijn onzichtbare krachten die vanuit het onderbewustzijn opereren en destructieve patronen in stand houden. Deze drie factoren werken vaak samen en versterken elkaar:

1. De veronderstelling dat je jezelf pas in de relatie verloren hebt
2. Afhankelijkheid van je partner voor emotionele regulatie
3. Het onbewuste samenwerkingsverband tussen saboteur en medeplichtige

Laten we deze factoren een voor een ontrafelen.

Factor 1:

De veronderstelling dat je jezelf pas in de relatie verloren hebt

Je was jezelf al kwijt voordat je je partner ontmoette – dat is eigenlijk goed nieuws.

Veel partners geloven dat hun emotionele pijn en psychologische problemen door de relatie of hun partner veroorzaakt worden. Ze voelen zich ongelukkig, gefrustreerd of beperkt en wijzen naar de relatie als schuldige. “Voordat ik met hem was, had ik deze problemen niet,” denken ze.

Maar hier ligt de grote misvatting: deze problemen bestonden al lang voordat je je relatie begon. Iedereen stapt met een rugzakje vol onopgeloste trauma’s, lage zelfwaarde en beperkende overtuigingen een relatie binnen. Veel mensen denken echter dat ze “schoon” en zonder ballast hun nieuwe liefde tegemoet zijn getreden.

De realiteit is anders: je brengt je hele geschiedenis mee. Je angsten, onzekerheden en overlevingsmechanismen die je in het verleden ontwikkeld hebt, worden geactiveerd in de intimiteit van een relatie. Deze worden vervolgens geprojecteerd op je partner en de relatie zelf.

De gevolgen zijn verwoestend:

• Partners beschuldigen elkaar van emotionele pijn
• Echte behoeften blijven onvervuld omdat de oorzaak intern is
• De relatie wordt een slagveld voor persoonlijke problemen
• Ontevredenheid en vervreemding nemen toe

“Zolang je het onbewuste niet bewust maakt, zal het je leven leiden en noem je het lot.” – Carl Jung

Praktijkvoorbeeld:

De controlerende partner

Lisa voelt zich steeds ongelukkiger in haar relatie met Mark. Ze beschuldigt hem ervan dat hij controlerend is en haar identiteit wegneemt. “Ik kan niks meer doen zonder dat hij commentaar heeft,” klaagt ze. “Hij maakt me klein en ik verlies mezelf in deze relatie.”

Maar in therapie ontdekken we dat Lisa’s gevoelens voortkomen uit haar eigen onzekerheid en gebrek aan grenzen die al bestonden vóór de relatie. Haar angst voor afwijzing maakt dat ze Mark’s bezorgdheid interpreteert als controle. Ze projecteert haar eigen gebrek aan zelfvertrouwen op hem.

Mark voelt zich op zijn beurt gefrustreerd omdat hij alleen maar wil helpen, maar steeds als de slechterik wordt neergezet. Dit leidt tot meer spanning en bevestigt Lisa’s overtuiging dat de relatie het probleem is.

De oplossing ligt niet in het veranderen van Mark, maar in Lisa’s zelfonderzoek en het helen van haar eigen emotionele wonden.

Factor 2:

Afhankelijkheid van je partner voor emotionele regulatie

Als je partner jouw emotionele thermostaat is, dan is je relatie ten dode opgeschreven.

Sommige partners maken hun emotionele welzijn volledig afhankelijk van hun geliefde. Ze kunnen hun gevoelens niet zelf reguleren en zoeken constant bij hun partner bevestiging, geruststelling of emotionele ondersteuning.

Dit leidt tot codependentie – een destructief patroon waarbij je autonomie opgeeft en jezelf wegcijfert om de ander tevreden te houden. Je hele dag draait om de stemming van je partner. Als hij chagrijnig is, voel jij je schuldig. Als zij gelukkig is, voel jij je goed.

De gevolgen zijn desastreus:

• Klampend, eisend of emotioneel instabiel gedrag
• De andere partner voelt zich overbelast en onder druk gezet
• Herhaalde conflicten door emotionele ontregeling
• Beperkte persoonlijke groei voor beide partners

“Een geleerd gedrag dat van generatie op generatie kan worden doorgegeven.” – Melody Beattie over codependentie

Praktijkvoorbeeld:

De emotionele rollercoaster

Tom kan geen dag door zonder de constante bevestiging van zijn vriendin Sarah. Hij belt haar meerdere keren per dag, wil weten waar ze is en met wie ze praat. Als ze niet meteen antwoordt, raakt hij in paniek. “Ze houdt niet meer van me,” denkt hij dan.

Sarah voelt zich steeds meer gevangen. Ze kan geen avond met vriendinnen doorbrengen zonder tientallen berichten van Tom. Ze begint hem te vermijden, wat zijn angst alleen maar versterkt.

Tom’s behoefte aan geruststelling komt voort uit zijn eigen onzekerheid en angst voor verlating. Hij heeft nooit geleerd om zijn emoties zelf te reguleren. Sarah wordt uitgeput door zijn constante behoefte aan aandacht en begint afstand te nemen.

Het resultaat? Een giftige cyclus waarin Tom’s angst Sarah wegduwt, wat zijn angst weer versterkt.

Factor 3:

Het onbewuste samenwerkingsverband tussen saboteur en medeplichtige

Je relatie saboteren is teamwork – ook al beseffen jullie het niet.

Dit is misschien wel de meest fascinerende factor: beide partners werken onbewust samen om hun relatie te saboteren. De ene partner speelt de saboteur – degene die destructief gedrag vertoont. De andere speelt de medeplichtige – degene die dit gedrag tolereert of zelfs mogelijk maakt.

Deze rollen zijn niet vast. Partners kunnen wisselen tussen saboteur en medeplichtige, soms zelfs binnen hetzelfde gesprek. Het creëert een cyclus van disfunctie die moeilijk te doorbreken is.

De oorzaken liggen diep:

• Onbewuste angsten en onverwerkte trauma’s
• Impliciete afspraken die vroeg in de relatie ontstaan
• De behoefte om confrontatie met ongemakkelijke waarheden te vermijden

De gevolgen zijn voorspelbaar:

• Aanhoudende conflicten en afbrokkelend vertrouwen
• Emotionele uitputting en verwarring over rollen
• Escalatie naar ernstigere relationele problemen
• Mogelijke scheiding of chronische ontevredenheid

“We leren mensen hoe ze ons moeten behandelen.” – Dr. Phil McGraw

Praktijkvoorbeeld:

De dans van afstand en achtervolging

Elke keer als er conflict ontstaat, trekt Peter zich emotioneel terug. Hij wordt stil, vermijdt oogcontact en sluit zich op in zijn werk. Dit is zijn manier om met spanning om te gaan.

Zijn vrouw Anna raakt in paniek door zijn stilte. Ze probeert hem te bereiken, verontschuldigt zich voor dingen die ze niet gedaan heeft, en doet alles om de vrede te bewaren. Ze wordt de medeplichtige die zijn vermijdingsgedrag mogelijk maakt.

Peter (de saboteur) leert dat terugtrekken werkt – Anna lost alles voor hem op. Anna (de medeplichtige) leert dat ze moet vechten voor hun relatie, ook als dat betekent dat ze zichzelf wegcijfert.

Beiden saboteren ze hun relatie: Peter door zich terug te trekken, Anna door dit gedrag te belonen.

Het resultaat is een destructieve relatie waarin echte intimiteit onmogelijk wordt. Peter voelt zich schuldig maar weet niet hoe hij anders moet reageren. Anna voelt zich uitgeput maar durft niet te stoppen met haar pogingen om de relatie te redden.

Hoe deze factoren samenwerken in een destructieve spiraal

In de praktijk opereren deze drie factoren zelden op zichzelf. Ze vormen een complex web van onderlinge beïnvloeding dat relaties kan vernietigen:

Een partner met onopgeloste zelfproblemen (Factor 1) wordt emotioneel afhankelijk (Factor 2) en zoekt regulatie bij de ander. De andere partner raakt overweldigd door deze afhankelijkheid en neemt onbewust de rol van medeplichtige aan (Factor 3), waarbij destructief gedrag wordt getolereerd om conflict of verlating te vermijden.

Dit creëert een giftige feedback-loop waarin beide partners de relatie saboteren zonder bewuste intentie. Elk vervult complementaire rollen die de disfunctie in stand houden.

De lage zelfwaarde van de ene partner leidt tot klampend gedrag, terwijl de andere zich terugtrekt om zichzelf te beschermen. Beiden saboteren ze de intimiteit. De afhankelijke partner geeft de relatie de schuld van hun pijn, terwijl de andere vermijdingsgedrag mogelijk maakt. Dit maakt het onmogelijk om de kernproblemen aan te pakken.

“Krankzinnigheid is steeds hetzelfde doen en andere resultaten verwachten.” – vaak toegeschreven aan Einstein

Rode vlaggen herkennen: wanneer saboteren aan de orde is

Hoe weet je of jullie relatie saboteren in plaats van normale relatiestrubbelingen hebben? Let op deze rode vlaggen:

Patroon-herkenning:

• Dezelfde ruzies keren steeds terug zonder oplossing
• Jullie blijven in dezelfde rollen hangen (aanvaller/verdediger, vervolger/vermijder)
• Problemen worden weggestopt in plaats van opgelost
• Beide partners voelen zich misverstand en gefrustreerd

Emotionele signalen:

• Eén of beide partners voelen zich emotioneel uitgeput
• Er is een gebrek aan echte intimiteit en verbinding
• Jullie lopen op eieren rond elkaar
• Spontaniteit en plezier zijn verdwenen

Gedragsindicatoren:

• Passief-agressief gedrag
• Emotionele of fysieke afstand
• Constant kritiek of defensief gedrag
• Vermijden van moeilijke gesprekken

Als je deze signalen herkent, is het tijd voor actie. Wachten maakt het alleen maar erger.

Praktijkvoorbeeld:

De perfecte storm

Mark en Linda illustreren hoe alle drie factoren kunnen samenwerken om een relatie te vernietigen.

Mark brengt onopgeloste zelfwaarde-problemen mee uit zijn jeugd (Factor 1). Hij gelooft diep van binnen dat hij niet goed genoeg is voor Linda. Deze overtuiging maakt hem emotioneel afhankelijk van haar goedkeuring (Factor 2). Hij zoekt constant bevestiging en interpreteert haar neutrale reacties als afwijzing.

Linda raakt gefrustreerd door zijn constante behoefte aan geruststelling, maar in plaats van dit aan te kaarten, neemt ze de rol van medeplichtige aan (Factor 3). Ze probeert hem gelukkig te houden door zichzelf weg te cijferen, haar eigen behoeften te negeren en zijn gedrag te tolereren.

Het resultaat? Een destructieve spiraal waarin Mark’s onzekerheid Linda wegduwt, wat zijn angst voor afwijzing alleen maar versterkt. Linda voelt zich gevangen in een rol die haar uitput, maar durft niet te stoppen uit angst voor zijn reactie.

Beiden saboteren ze hun relatie: Mark door zijn emotionele afhankelijkheid, Linda door dit gedrag mogelijk te maken. Ze denken dat ze voor hun relatie vechten, maar in werkelijkheid vernietigen ze hem.

Hoe therapie kan helpen: de weg naar herstel

De goede nieuws is dat deze patronen doorbroken kunnen worden. Maar het vereist moed, eerlijkheid en vaak professionele hulp.

Individuele groei: Als relatietherapeut help ik partners om hun eigen emotionele wonden te onderkennen en te helen. Dit betekent vaak het doen van innerlijk werk om zelfwaarde op te bouwen, emotionele regulatie te leren en destructieve overtuigingen te vervangen door gezondere gedachten.

Patroon-onderbreking: Samen leren we de rollen van saboteur en medeplichtige te herkennen. Partners leren om uit deze patronen te stappen en nieuwe, gezondere manieren van reageren te ontwikkelen.

Communicatie-vaardigheden: Effectieve communicatie is cruciaal. Partners leren om hun behoeften helder te uiten, naar elkaar te luisteren zonder defensief te worden, en conflicten op te lossen in plaats van te vermijden.

Grenzen stellen: Gezonde grenzen zijn essentieel voor het doorbreken van codependente patronen. Partners leren om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen emoties en die van de ander niet over te nemen.

“Het merkwaardige is dat wanneer ik mezelf accepteer zoals ik ben, ik kan veranderen.” – Carl Rogers

Vandaag nog aan de slag: jouw eerste stappen

Wachten op de perfecte moment om te veranderen is op zichzelf een vorm van saboteren. Begin vandaag met deze concrete stappen:

Voor jezelf:

• Herken je eigen aandeel in relationele problemen
• Zoek professionele hulp als je patronen niet doorbreekt
• Werk aan je zelfwaarde onafhankelijk van je partner
• Leer technieken voor emotionele zelfregulatie

Voor jullie relatie:

• Bespreek deze patronen openlijk met je partner
• Maak afspraken over hoe jullie anders willen reageren
• Zoek samen hulp bij een relatietherapeut
• Oefen nieuwe communicatievaardigheden

Onthoud: Het doorbreken van sabotage-patronen is niet gemakkelijk, maar het is wel mogelijk. Elke stap die je zet naar meer bewustzijn en gezondere patronen is een investering in jullie toekomst samen.

Je relatie verdient het beste van jullie beiden. Stop met saboteren en begin met bouwen aan de liefdevolle, hechte verbinding die jullie allebei zo graag willen.

Wat is jouw volgende stap?

Herken je jezelf en je partner in deze patronen? Welke van de drie factoren speelt de grootste rol in jullie relatie? En belangrijker nog: wat ga je er vandaag aan doen?

Het is tijd om eerlijk naar jezelf en je relatie te kijken. Relatie saboteren stopt alleen als jullie samen de moed hebben om de confrontatie aan te gaan met jullie eigen aandeel in de problemen.

Als relatietherapeut begeleid ik dagelijks stellen die de moed hebben om deze stap te zetten. Met behulp van mijn relatietherapie trajecten, Samen Vaardig, Samen Sterk en Hersteld Vertrouwen, leren ze om hun destructieve patronen te doorbreken en te bouwen aan een relatie die gebaseerd is op echte liefde, respect en wederzijds begrip.