Wat niemand je vertelt over gestalttherapie

Hoe kan je ooit een brug slaan naar de ander…

Afgelopen week zat ik tegenover een stel dat al twintig jaar samen was. Terwijl Esther haar frustraties uitte, kon ik zien hoe Mark steeds verder in zijn stoel wegzakte. Ze hadden het patroon ontwikkeld waar zoveel stellen in vastlopen – zij beschuldigde, hij trok zich terug. Maar wat me nog meer opviel: beide partners waren zó gefocust op elkaar dat ze compleet langs zichzelf heen leefden. “Hoe kan je ooit een brug slaan naar de ander,” vroeg ik hen, “als je niet eens weet waar je zelf staat?”

Dit is waar gestalttherapie voor mij zo’n krachtig instrument is geworden. Voordat partners elkaar werkelijk kunnen ontmoeten in EFT-relatietherapie, moeten ze eerst de moed hebben om zichzelf eerlijk aan te kijken. En dát is precies waar gestalttherapie uitblinkt!

Wat is gestalttherapie?

Awareness is the only state in which things happen according to their own nature. — Fritz Perls, grondlegger van de gestalttherapie

Laat ik één ding meteen duidelijk maken: gestalttherapie is geen zweverige, handjes-vasthoudende therapie waarbij we oppervlakkig praten over vage gevoelens en elkaar complimentjes geven. Het woord “gestalt” komt uit het Duits en betekent “vorm” of “geheel”, en dat is precies waar deze therapievorm zich op richt – het volledige plaatje van wie je bent, inclusief alle delen die je liever niet onder ogen komt.

Gestalttherapie is een vorm van psychotherapie die zich richt op je huidige ervaring en bewustzijn. Geen eindeloos gemijmer over je jeugd of je onopgeloste issues met je vader. Nee, gestalttherapie draait om het hier en nu – wat ervaar je op dit moment? Wat voel je in je lichaam? Welke gedachten probeer je weg te drukken terwijl je dit leest?

De kern van gestalttherapie is het idee dat alles in je leven met elkaar verbonden is. Je gezondheid, relaties, werk, sociale leven – al deze componenten vormen samen jouw unieke ervaring. Wanneer deze wisselwerking soepel verloopt, voel je je in balans. Maar laten we eerlijk zijn: hoe vaak gebeurt dat nou echt?

De pijnlijke confrontatie met je eigen drempels

“The only way out is through.” — Robert Frost

Eén van de meest verfrissende aspecten van gestalttherapie is dat het niet probeert je problemen op te lossen of weg te poetsen. In plaats daarvan nodigt het je uit om je drempels en blokkades in de ogen te kijken. En dat voelt in het begin vaak verdomd oncomfortabel.

Ik herinner me een sessie met Joris, een 42-jarige manager die zich stoer voordeed, maar bij elke vorm van kritiek dichtklapte. “Ik voel niks,” zei hij keer op keer. In plaats van deze bewering te accepteren, vroeg ik hem: “Als je ‘niks’ voelt, wat voel je dan precies?” Deze ogenschijnlijk simpele vraag bracht hem tot tranen.

In gestalttherapie worden deze drempels gezien als waardevolle leermomenten. Die keer dat je boos werd op je partner en daarna drie dagen zweeg? Die angst om je mening te uiten op je werk? De manier waarop je altijd over je eigen behoeften heen stapt om anderen te pleasen? Dit zijn geen fouten of zwakheden – het zijn signalen over wat je echt nodig hebt.

De praktijk: geen gezeik maar aanpakken

“Don’t push the river, it flows by itself.” — Fritz Perls

Gestalttherapie is net zo praktisch als het confronterend is. In een sessie werken we samen door middel van gesprekken en oefeningen die je helpen je emoties en gedachten te verkennen. We besteden veel aandacht aan wat er in je lichaam gebeurt – want geloof me, je lichaam liegt nooit, zelfs als je mond dat wel doet.

Een typische gestalttechniek is de “lege stoel” oefening. Hierbij zet ik een lege stoel tegenover je en vraag je om een gesprek aan te gaan met een deel van jezelf, of met iemand anders die belangrijk voor je is. Ik zie vaak dat mensen het belachelijk vinden, totdat ze plotseling dingen uitspreken die ze al jaren hebben opgekropt.

Dit soort oefeningen helpt je om:

• Bewust te worden van wat er écht in je omgaat
• Je conflicterende innerlijke stemmen te herkennen
• Je gevoelens te ervaren in plaats van ze te analyseren
• Verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen ervaringen

Het gaat niet alleen om praten – gestalttherapie maakt gebruik van creatieve en lichaamsgerichte uitdrukkingsvormen zoals tekenen, schrijven of zelfs bewegen. Een cliënt vroeg me eens: “Wat heeft tekenen nou met mijn huwelijksproblemen te maken?” Drie sessies later tekende ze haar gevoel van opgesloten zitten in haar relatie, en voor het eerst kon haar partner zien wat ze jarenlang had geprobeerd te verwoorden.

Mindfulness zonder de zweverige toestanden

“The curious paradox is that when I accept myself just as I am, then I can change.” — Carl Rogers

Een cruciaal element in gestalttherapie is mindfulness – maar niet de gepopulariseerde versie waarbij je urenlang op een kussentje zit en alleen maar je ademhaling moet tellen. In gestalttherapie betekent mindfulness simpelweg dat je aanwezig bent bij wat er is, zonder te oordelen of te proberen het te veranderen.

Dit klinkt eenvoudig, maar probeer het eens vijf minuten vol te houden. Merk je hoe je geest wegdrijft? Hoe je begint te oordelen over wat je voelt? Hoe je probeert te ontsnappen aan ongemakkelijke sensaties? Dát is waar gestalttherapie je mee confronteert.

Door mindful te zijn in het hier en nu, word je je bewust van de gevoelens en gedachten die anders onder de oppervlakte blijven sluimeren. Je leert jezelf te zien zoals je werkelijk bent – met al je contradicties, angsten en verlangens.

De verrassende kracht van acceptatie

“What you resist, persists.” — Carl Jung

Een van de meest contra-intuïtieve aspecten van gestalttherapie is dat het niet draait om verandering forceren, maar om acceptatie. Als je stopt met vechten tegen wat er is, ontstaat er ruimte voor echte verandering.

Neem Linda, een vrouw die al jaren worstelde met perfectionisme. Ze had talloze zelfhulpboeken gelezen en affirmaties geprobeerd, maar bleef zichzelf uitputten in haar poging “beter” te worden. In onze sessies ontdekte ze dat haar perfectionisme een overlevingsstrategie was – een manier om controle te houden en afwijzing te voorkomen.

In plaats van te proberen haar perfectionisme “op te lossen,” nodigde ik haar uit om het te verwelkomen als een deel van zichzelf. Pas toen ze stopte met vechten tegen dit aspect, kon ze zien welke behoeften erachter schuilgingen – haar verlangen naar veiligheid en acceptatie.

Dit is de kracht van gestalttherapie: door te stoppen met vechten tegen jezelf, ontdek je wat je echt nodig hebt.

Waarom gestalttherapie cruciaal is voor relatiewerk

“Our journey is about being more deeply involved in life and yet less attached to it.” — Ram Dass

In mijn praktijk combineer ik gestalttherapie met EFT-relatietherapie, en dat is geen toevallige keuze. EFT (Emotionally Focused Therapy) is fantastisch om partners te helpen een brug naar elkaar te slaan. Maar voordat dat kan gebeuren, is het essentieel dat beide partners een brug naar zichzelf hebben geslagen.

Ik zie het keer op keer: koppels die hun partner proberen te veranderen, terwijl ze nauwelijks weten wat ze zelf voelen of nodig hebben. Ze zijn zo gefocust op wat de ander fout doet dat ze compleet langs zichzelf heen leven.

Gestalttherapie helpt je om:

• Verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen gevoelens in plaats van je partner de schuld te geven
• Bewust te worden van je patronen in relaties
• Duidelijke grenzen te stellen vanuit verbinding met jezelf
• Authentiek te communiceren over wat je werkelijk nodig hebt

Als je je eigen innerlijke landschap niet kent, hoe kun je dan ooit een echt betekenisvolle verbinding met een ander aangaan?

De kracht van lichaamsgericht werken in gestalttherapie

“The body says what words cannot.” — Martha Graham

Een van de meest verwaarloosde aspecten in veel therapievormen is het lichaam – terwijl juist daar zoveel wijsheid opgeslagen ligt. In gestalttherapie, en specifiek in mijn combinatie met EFT-relatietherapie, staat het lichaam centraal als bron van informatie en transformatie.

Je lichaam liegt namelijk nooit. Terwijl je hoofd eindeloos kan redeneren, verdraaien en rationaliseren, vertelt je lichaam de onverbloemde waarheid. Ik zie het regelmatig in mijn praktijk: een cliënt die rustig vertelt over een situatie met zijn partner, terwijl zijn schouders verstijven, zijn ademhaling oppervlakkig wordt en zijn stem trilt.

“Wat gebeurt er nu in je lichaam?” is een vraag die ik vaak stel. Het antwoord is vrijwel altijd een openbaring – een toegangspoort naar gevoelens en behoeften die anders verborgen zouden blijven.

In het lichaamsgericht werken binnen gestalttherapie leer je:

• Signalen van je lichaam herkennen voordat ze escaleren tot emotionele uitbarstingen
• Spanning en stress lokaliseren in specifieke lichaamsdelen
• Fysieke grenzen voelen in plaats van ze alleen intellectueel te beredeneren
• Emoties doorleven in plaats van ze alleen te bespreken

Bij stellen zie ik vaak hoe deze lichaamsgerichte benadering deuren opent die jarenlang gesloten bleven. Zoals bij Marloes en Pieter, die tijdens een sessie ontdekten dat hun lichamen letterlijk naar elkaar toe bewogen zodra ze stopten met praten en simpelweg voelden wat er was. Het lichaam weet vaak beter dan het hoofd wat we werkelijk nodig hebben.

In relatietherapie is dit lichaamsgericht werken een game-changer. Wanneer beide partners leren om niet alleen te luisteren naar elkaars woorden, maar ook naar elkaars lichaamstaal – en vooral naar hun eigen lichaam – ontstaat er een veel diepere laag van begrip en verbinding.

De verborgen transformerende kracht van gestalttherapie

“You do not need to be loved, not at the cost of yourself.” — Oprah Winfrey

De ware kracht van gestalttherapie is dat het je bevrijdt van het eindeloze streven naar perfectie en je terugbrengt naar het leven zoals het is – messy, onvoorspelbaar en wonderlijk rijk aan ervaringen.

Door in contact te komen met al je delen – ook de delen die je het liefst zou verbannen – ontdek je dat je veel meer bent dan je dacht. Je leert leven met tegenstrijdigheden, zonder de behoefte om jezelf in een ‘neat little box’ te proppen.

Dit heeft een enorm effect op je relaties. Als je ophoudt met je voor te doen als iemand die je niet bent, kunnen anderen je eindelijk ontmoeten zoals je werkelijk bent. Als je stopt met projecteren en aannames maken, kun je eindelijk luisteren naar wat de ander werkelijk zegt.

Confronterend, pijnlijk, maar altijd bevrijdend…

Gestalttherapie is de confronterende, soms pijnlijke, maar altijd bevrijdende weg naar verbinding met jezelf. Gestalttherapie leert je dat je niet compleet hoeft te zijn om heel te zijn, en dat het omarmen van je gebrokenheid juist je grootste kracht kan zijn.

Start vandaag: 3 gestalt-oefeningen die je meteen kunt toepassen

“The greatest discovery of my generation is that a human being can alter his life by altering his attitudes.” — William James

Je hoeft niet in therapie te zijn om te profiteren van enkele principes uit de gestalttherapie. Hier zijn drie oefeningen die je vandaag nog kunt toepassen:

1. De drie-minuten check-in: Neem drie minuten om je bewust te worden van wat er in je omgaat. Wat voel je in je lichaam? Welke gedachten heb je? Welke emoties zijn aanwezig? Doe dit zonder oordeel, alsof je een nieuwsgierige waarnemer bent.
2. Spreek in de ik-vorm: Let eens op hoe vaak je zegt “je voelt dan…” of “men vindt…” wanneer je eigenlijk over jezelf praat. Oefen met het spreken in de ik-vorm. In plaats van “Dat is frustrerend,” zeg je “Ik voel me gefrustreerd.”
3. Voltooi je zinnen: Merk op wanneer je gesprekken afkapt of gedachten niet afmaakt. Probeer eens bewust je zinnen helemaal af te maken, zelfs als het ongemakkelijk voelt. Je zult verbaasd zijn over wat er naar boven komt als je jezelf de ruimte geeft om werkelijk uit te spreken wat je denkt.

Deze simpele oefeningen kunnen je helpen om meer contact te maken met jezelf, wat de eerste stap is naar diepere verbinding met anderen. Want laten we eerlijk zijn: je kunt niet geven wat je zelf niet hebt.

Wanneer kan gestalttherapie jou helpen?

Als je merkt dat je vastloopt in je relatie, als je het gevoel hebt dat je niet volledig jezelf kunt zijn, of als je steeds in dezelfde patronen terugvalt – dan kan gestalttherapie een krachtig instrument zijn om doorbraken te creëren.

In mijn praktijk “De Praktijk voor Hechte Relaties” werk ik met stellen die willen groeien, zowel individueel als samen. Door de combinatie van gestalttherapie en EFT-relatietherapie help ik partners om eerst een diepere verbinding met zichzelf aan te gaan, zodat ze vervolgens vanuit authenticiteit kunnen verbinden met elkaar.

Want uiteindelijk is dat waar het om draait: niet perfect zijn voor elkaar, maar echt zijn met elkaar.